UX Strategie en UX Design: Twee kanten van dezelfde medaille

Vergeleken met tien jaar geleden wordt de term UX design tegenwoordig veel vaker gebruikt bij de ontwikkeling van digitale producten en diensten. Als UX-bureau streven we ernaar de gebruikerservaring (UX) te optimaliseren voor (voornamelijk) jonge gebruikers. We zouden daarom heel blij moeten zijn met deze ontwikkeling. Toch zijn we terughoudend in ons enthousiasme. In de praktijk zien we namelijk vaak situaties waarin gebruikers wél betrokken worden, maar het eindproduct alsnog onvoldoende aansluit bij hun wensen en behoeften. Hoe kan dat?

Het probleem zit hem in de term ‘UX’. De term UX is ontzettend populair geworden in de afgelopen jaren en de arbeidsmarkt heeft zich gevuld met UX designers. Logisch zou je denken; het principe van vraag en aanbod. En toch zien we hier een grote valkuil. 

UX design is namelijk maar één aspect van een goede gebruikerservaring. Een ander, even belangrijk, aspect is de UX strategie. De twee gaan hand in hand en toch vervullen ze twee compleet verschillende rollen, je zou ze kunnen zien als twee kanten van dezelfde medaille. In de praktijk zien we dat er vaak een disbalans is tussen de twee.

Laten we even wat meer inzoomen op deze twee aspecten van een goede UX.

De voorkant van de medaille: De UX Strategie

Chat GPT definiert UX strategie als: “een aanpak die de gebruikerservaring verbetert door de wensen van gebruikers te analyseren en deze af te stemmen op de doelstellingen van de organisatie.”

De UX strategie is dus een aanpak, een manier van werken, een mindset. Bij UXkids zijn we fan van de design thinking methode, een oplossingsgerichte werkwijze waarbij de gebruiker centraal staat. Volgens de 5 fases van design thinking, begint de UX strategie in de ‘Emphasize’ fase, dus helemaal aan het begin van het proces en loopt dan door tot na de livegang van een product. 

De gebruiker zit als het ware al vanaf het begin als stakeholder mee aan tafel. De wensen en behoeften van de gebruikers vormen net zo goed de visie en (UX) strategie voor het product als de wensen en missie vanuit de business.

Als je de gebruiker pas later in het proces betrekt, dan ben je feitelijk al bezig met het ontwerp en heb je de UX strategie overgeslagen. 

Hoe kom ik bij een goede UX strategie?

Er zijn vele wegen naar Rome en dat geldt ook voor een UX strategie. Het gaat er niet om een volledig uitgeschreven stappenplan te schrijven, maar om het verzamelen van onderbouwde kennis over de gebruiker. Met deze kennis ben je gewapend om tijdens de ontwikkeling onderbouwde ontwerpkeuzes te maken en de gebruikerservaring te waarborgen. 

Hieronder een aantal tools en stappen die je helpen op weg naar een goede UX strategie:

• Gebruikersonderzoek: Onderzoek is de basis van een UX strategie. Deze omvat het verzamelen van diepgaande inzichten over gebruikers, hun behoeften, gedragingen, en context. Denk aan methoden zoals interviews, enquêtes, en observaties.

• Doelgroepsegmentatie: Het identificeren van verschillende gebruikersgroepen en hun specifieke behoeften. Dit helpt om gerichte oplossingen te ontwikkelen die aansluiten bij de diverse gebruikers.

• User persona's: Het creëren van fictieve gebruikersprofielen die representatief zijn voor de doelgroep. Zo maak je een grote, anonieme groep klein en herkenbaar voor het team.

• Visie en Doelstellingen: Het formuleren van een duidelijke visie voor het product, de gebruikerservaring en doelstellingen die de organisatie wil bereiken. Wij gebruiken hiervoor vaak het model van Simon Sinek; de Golden Circle. 

• Concurrentieanalyse: Het analyseren van de concurrentie om te begrijpen hoe zij de gebruikerservaring benaderen en om te zien waar kansen liggen om je te onderscheiden.

• Roadmap: Het ontwikkelen van een strategische roadmap die de stappen schetst die nodig zijn om de UX-doelstellingen te bereiken. Hier hoort ook het bepalen van de scope voor de mvp (minimal viable product) bij.

• Metingen en Feedback: Het vaststellen van KPI's (Key Performance Indicators) om de effectiviteit van de UX strategie te meten op lange termijn. 

De achterkant van de medaille: het UX Design

Zoals eerder benoemd geniet het UX design meer bekendheid dan de UX strategie. Toch voelt het niet overbodig om hier alsnog bij stil te staan. 

UX design is in feite de praktische uitvoering van de UX strategie. Je voelt hem al aankomen… als er geen UX strategie is, waar baseer je dan het UX design op? Waar begin je mee? Wat heeft de gebruiker minimaal nodig? Welke voorkennis heeft de gebruiker? Wat is de context van het gebruik? 

UX design richt zich op het creëren van een gebruiksvriendelijke en aantrekkelijke interface die aansluit bij de verwachtingen van de gebruiker. Denk aan de navigatie, de visuele elementen, en de interactiepatronen die samen de gebruikerservaring vormen.

En ook hier is gebruikersonderzoek de basis. Hoe moeten we als designer anders weten of de bedachte informatiestructuur klopt (staat alle informatie op een voor de gebruiker logische plek?), of het interactieontwerp intuïtief is (denk aan knoppen en andere interactiepatronen), of de gebruiker het visuele ontwerp aantrekkelijk vindt?

De verschillen tussen UX Strategie en UX Design

UX strategie en UX design vormen samen twee kanten van dezelfde medaille. Samen zorgen zij voor een goede gebruikerservaring en toch hebben ze beiden hun eigen taken. Een samenvatting:

1. Focus en Doel: UX strategie richt zich op het begrijpen van de gebruiker en het formuleren van een visie, terwijl UX design zich concentreert op de praktische uitvoering van die visie in een gebruiksvriendelijke en aantrekkelijke interface.

2. Onderzoeksniveau: UX strategie vereist diepgaand gebruikersonderzoek en een holistisch begrip van de gebruikerscontext. Tijdens het UX design daarentegen helpt onderzoek om de verwachtingen van gebruikers m.b.t. specifieke functionaliteiten in kaart te  brengen en gemaakte ontwerpkeuzes te valideren.

3. Tijdshorizon: UX strategie is een langetermijnproces dat zich richt op de algehele richting van de gebruikerservaring. UX design is vaak meer gericht op korte termijn doelen, zoals het lanceren van specifieke functies.

Conclusie: Het Één Kan Niet Zonder het Ander

We begonnen met het dilemma dat er tegenwoordig vaak een disbalans is tussen UX strategie en UX design, waarbij er meer aandacht gaat naar het design. De UX strategie is echter even belangrijk voor het creëren van een waardevolle en betekenisvolle gebruikerservaring. 

Er zijn belangrijke verschillen tussen UX-strategie en UX-design, maar de kracht ligt in de samenwerking tussen beide. UX strategie biedt een gestructureerde aanpak en inzichten, terwijl UX design deze inzichten omzet in gebruiksvriendelijke en aantrekkelijke interfaces. 

Het één kan niet zonder het ander; alleen door krachten te bundelen kunnen digitale producten worden ontwikkeld die echt aan de behoeften van de gebruiker voldoen!

Bij UXkids gaan UX strategie en UX design altijd hand in hand. We dompelen ons het liefst helemaal onder in de belevingswereld van onze - meestal jonge - doelgroep. Onze ideeën en ontwerpen brengen we altijd terug naar de doelgroep. Zo weten we zeker dat we de juiste ontwerpkeuzes hebben gemaakt en komen we snel tot een ontwerp dat aansluit bij de doelgroep.